مبانی نظری و پیشینه تحقیق درباره مدیریت فرهنگ سازمانی

مدیریت منابع انساني

مدیریت منابع انساني عبارت است از نگرش استراتژيك و يكپارچه به مدیریت.  با ارزش ترين دارايي هاي شركت– يعني كاركنان آن- چه به صورت فردي، چه در قالب گروهي،در تحقّق اهداف سازمان سهيم اند.

جان استوارت (1989)معتقد است كه مي توان مدیریت منابع انساني را مجموعه اي ازسياستهاي به هم مرتبط و مبتني بر اصول فلسفي و ايدئولوژيك دانست. وي مفهوم مدیریت منابع انساني را در گرو داشتن چهار ويژگي به شرح مي داند:

-        مجموعه اي مشخّص  از عقايد و مفروضات .

-        نيرويي استراتژيك كه به تصميم گيري هاي آگاهانه در مورد مدیریت كاركنان كمك مي كند .

-        مشاركت جدّي و تعيين كننده ي مديران صف .

-        استفاده از ابزارها،به منظور شكل دهي به روابط با كاركنان (آرمسترانگ،2006،ترجمه اعرابي و مهديه ،1391)

مدیریت فرهنگ سازمانی

در گذشته ي نه چندان دور، مدیران در سازمان ها، ادارات وسرپرستی ها به  شش عامل مؤثّر  در بهره وری توجّه داشتند . این عوامل عبارت اند از :1- نیروی کار،2- سرمایه، 3-تکنولوژی، 4- مواد اولیه ،5- تولید، 6- بازار و مهارت مدیریتی.

امّا امروزه دانشمندان علم مدیریت معتقدندکه عامل مهمتری نیز وجود دارد که به شکل دهی، هدایت و تقویت شش عامل مذکور می پردازد و آن فرهنگ سازمانی است . به همین دلیل افرادی همانند چستربارنارد، فیلیپ سلزنیک و پیترواترمن بیان می دارند که وظیفه ي اساسی  مدیریت، شکل دهی و هدایت ارزش های اساسی فرهنگ سازمانی است .

در واقع نقش اساسی رهبران سازمان را مدیریت ارزش ها در سازمان می پندارند. حتّی برخی دانشمندان عملکردعالی را بادستیاری وحاکم بودن ارزش هاو اهداف متعالی درسازمان می سنجند.   همچنین بسیاری از محقّقین به این نتیجه رسیده اند که حتّی اگر هدف فقط سود آوری باشد،بدون توجّه به ارزش های فرهنگ سازمانی نمی توانند به اهداف خود دست یابند .

در کشور ما ایران نیز با توجّه به هدف تأسیس حکومت و هدف از خلقت انسان این وظیفه از اهمّیت مضاعف برخوردار است، زیرا در سازمان های دارای فرهنگ اسلامی ،اصل ساختن انسان ها مي باشد.

 اصولاً انسان ها دارای دو بعد مادّی و معنوی هستند و اهمّیت بعد معنوی نه تنها کمتر از اهمّیت بعد مادّی آن ها نیست، بلکه با توجّه به هدف اعتلای حیات همه ی انسان ها ،بعد معنوی اهمّیت بیشتری دارد. تمام انسان ها ،در این مورد یکسان هستند .

بنابر این اسلامی بودن سازمان ها اقتضا می کند که اهداف معنوی رعایت شود و تأمین منافع مادّی موجب پایمال کردن مصالح انسانی نشود. بلکه حتّی المقدور بايد سعی بر این باشد که منافع مادّی درجهت مصالح انسانی ومقدمه ای  برای توسعه ي بینش های الهی وترویج ارزش های  معنوی قرار گیرد.

البته اگر ارزش های عالی فرهنگ سازمانی در سازمان ها توسعه پیدا کند، خود منجر به کاهش هزینه و افزایش سود آوری می گردد زیرا در فرهنگ اسلامی با تقویت روحیه ي تقوا عامل کنترل کننده ي درونی درافراد به وجود می آیدو این امر ضمن رشد وتعالی معنوی انسان ها منجر به کاهش هزینه ها می گردد.با توجّه به این موضوع در فرهنگ اسلامی مدیر نقش تربیتی نیز به عهده دارد و تأثیر مدیر بر روح و روان همکاران خود دارد.موفّقیت تربیتی آنها را هر چه بیشتر می سازد.

بنابراین مدیریت فرهنگ سازمانی از مهم ترین وظایف رهبران  در سازمان می باشد و با توجّه به آن ، به شناسایی ارزش های اساسی فرهنگ سازمانی، تغییر و توسعه در سطح سازمان پرداخته می شود (زبردست ،1382).

فرایند مدیریت فرهنگ سازمانی

مطالعات و تحقیقات بسیاری در مورد فرایند مدیریت فرهنگ سازمانی صورت گرفته است که فرایندی است که به طور مداوم به شناسایی فرهنگ موجود و فرهنگ مطلوب سازمانی پرداخته و به منظور تغییر فرهنگ موجود و توسعه و پرورش ارزش ها و الگوی رفتاری  اقدام  می شود . این فرایند تحت تأثیر محیط سازمانی نیز می باشد.