مبانی نظری و پیشینه تحقیق تاثیر تمرینات پلایومتریک و الاستیک بر افزایش سرعت

تعداد صفحات : 55

فرمت : word

ارجاعات و پاورقی استاندارد

دارای پیشینه داخلی و خارجی کامل

منابع انگلیشی و فارسی دارد

2-1. مقدمه

استفاده از تمرین پلایومتریک به روشی مفید برای بهبود متغیرهای عملکردی ورزشکاران، سال هاست که کورد استفاده مربیان و ورزشکاران قرار گرفته است. این نوع تمرینات، تمریناتی شادی آفرین و لذت بخش می باشند که می توانند مربیان را در افزایش تنوع برنامه های تمرینی یاری دهند؛ اما برای نیل به این هدف به یک برنامه ریزی خوب و علمی نیاز است. در فصل حاضر ابتدا مروری مختصر بر مبانی نظری تحقیق صورت می گیرد، سپس دست آورد های کلی تحقیق هایی که در داخل و خارج کشور در مورد تحقیق صورت گرفته، گزارش می شود.

 

2-2. مبانی نظری تحقیق

2-2-1. تمرینات پلایومتریک

با توجه به ماهیت حرکات توانی، چابکی و سرعت انتخاب یک روش تمرینی مناسب جهت بهبود این عوامل آمادگی جسمانی از اهمیت برخوردار است و با توجه به اینکه ماهیت تمرینات پلایومتریک بر اساس چرخه کشش – کوتاه شدن است. تمرینات پلایومتریک می تواند روش تمرینی مناسب جهت تقویت این عوامل به کار رود.

 

2-2-2. تاریخچه تمرینات پلایومتریک

تمرینات پلایومتریک، تمریناتی هستند که در طول انجام آن ها عضله ابتدا متحمل یه انقباض برون گرا می شود و بلافاصله یک انقباض درون گرا در آن گسترش می یابد. از لحاظ فیزیولوژیکی ثابت شده است که اگر عضله قبل از انقباض تحت کشش قرار بگیرد، قوی تر و سریع تر منقبض خواهد شد. پلایومتریک واژه ای مرکب است و به احتمال قوی از دو واژه پلیون به معنی بیشتر و متریک به معنی مقدار، ساخته شده است؛ بنابراین پلایومتریک میزان بیشتر و یا در واقع بهبود و توسعه بیشتر معنی می دهد. اگرچه کاربرد این اصطلاح از اواسط دهه های شصت یا هفتاد میلادی بوده است، اما تمرینات پلایومتریک مدت ها پیش از آن وجود داشته است. پیشگامان انجام تمرینات پلایومتریک احتمالا ورزشکارانی بودند که در دهه های 20 و 30 میلادی در رشته های دو و میدانی فعالیت می کردند. این ورزشکاران، تمرینات جهشی را به عنوان بخشی از تمرینات داخل سالن خود در زمستان های طولانی اروپای شرقی و شمالی انجام می دادند. اگرچه تمرینات پلایومتریک، تمرینات جدیدی نیستند اما درباره تاثیرات مفید آن ها فقط در سه دهه اخیر بررسی هایی صورت گرفته است. از اولین مطالعات انجام شده در این زمینه می توان به تحقیقات ورخوشائسکی (68-1967) اشارع کرد. او تاثیر روش های مختلف انجام تمرینات پلایومتریک را بر توان انفجاری یک ورزشکار بررسی کرد و مدعی شد که بهبودهایی را در عملکرد سیستم عصبی – عضلانی و به ویژه در سرعت انقباض مشاهده کرده است (بومیا، 1384).

طی دهه های 70 و 80 محققان بسیاری به خصوص در کشورهای فنلاند، ایتالیا، آمریکا آلمان تاثیرات مثبت فیزیولوژیکی حاصل از تمرینات واکنشی را نشان دادند. اگرچه در تمرینات پلایومتریک سحر و جادویی وجود ندارد، اما با اطمینان می توان گفت که این تمرینات، شکل مهمی از تمریناتی هستند که از طریق توسعه و بهبود واکنش پذیری دستگاه عصبی مرکزی باعث افزایش سرعت واکنش و توسعه توان شوند و قدرت جذب و تحمل ضربه با شوک ناشی از حفظ تعادل پس از فرود را بالا می برند. تمرینات پلایومتریک در ورزش هایی کاربرد دارند که در برگیرنده انقیاض های برون گرا و درون گرا است و بعد از هر انقباض برون گرا یک انقباض درون گرا در عضلات درگیر حرکت به وجود می آید. ورزشکارانی که رشته های ورزشی آنان انجام انواع حرکات واکنشی، انفجاری را در بر دارد یا در طول اجرا باید با شتاب بسیار زیادی به توده بدن خود بدهند، می توانند از تمرینات پلایومتریک سود ببرند (بومیا، 1384).

در چند سال اخیر تمرینات پلایومتریک به تمرینات سنتی توان افزوده شده اند، اما غالبا روش استفاده از این تمرینات به دلیل فقدان اطلاعات علمی نامناسب و نادرست است. این موضوع می تواند از نظر فیزیولوژیکی به ناکارایی و بازدهی پایین منجر شود و آسیب دیدگی هایی را نیز به دنبال داشته باشد. توان در یک نوع انقباض کششی – کوتاه شونده تولید می شود که طی آن عضله باز کننده سفتی بیشتری از خود نشان می دهد و تنش در تاندون افزایش می یابد. این موضوع سبب می شود مرحله برون گرا کارآمدتر و پربازده تر شود. علاوه بر این، هنگام کشیدگی یک عضله، در مقایسه با آنچه در انقباض های ارادی امکان پذیر است، عملکرد بازتابی، اعصاب حرکتی بیشتری را درگیر می کنند (بومیا، 1384).

این مساله متقابلا تنش را در تاندون افزایش می دهد و همراه با پیامدهای عصبی در مرحله درون گرا باعث می شود شخص بتواند برای جدا شدن از زمین فشار بیشتر و قوی تری را تولید کند. عملکرد و نقش توان در چرخه کشش – انقباض عضله نسبتا مستقل از ویژگی حرکت است زیرا سیستم عصبی را در مقایسه با اغلب فعالیت های دیگر به میزان بیشتری درگیر می کند. سازگار شدن سیستم عصبی با محرک های تمرین در این میان نقش بسیار مهمی بر عهده دارد، زیرا سیستم عصبی در مورد سازگاری با یک محرک انقباضی سریع یا آهسته، با دقت و حساسیت بسیار عمل می کند و واکنش نشان می دهد (بومیا، 1384).

به نظر می رسد انجام تمرینات پلایومتریک باعث اصلاح و بهبود واکنش پذیری ساختار عصبی – عضلانی یا فعالیت برون گرا و درون گرای عضله می شود، زیرا ورود فشار بر اجزای قابل انقباض و قابل ارتجاع عضله، آن ها فعال می سازد. خاصیت کشسانی تارهای عضلانی سبب می شود عضله در مرحله برون گرا یک حرکت، انرژی پتانسیل در خود ذخیره کند تا در مرحله انقباض درون گرا، به همان مقدار انرژی جنبشی آزاد و منجر به یک حرکت سریع و انفجاری شود. برای حصول اطمینان از نتیجه موثر و کامل هر کشش، عضله باید با اعمال فشار و به کارگیری نیرو کشیده شود. تاکید بر سرعت کشش که موجب افزایش سریع تعداد دفعات تحریک عضله می شود نیز حائز اهمیت است. چنین فرآیندی را از طریق انجام تمرینات پلایومتریک، به ویژه انجام پرش از ارتفاع با استفاده از چند جعبه می توان به دست آورد (بومیا، 1384).

 

2-2-3. ویژگی های آناتومیکی و مکانیکی تمرینات پلایومتریک

وضعیت و چهارچوب اسکلتی – عضلانی بدن ساختاری متشکل از استخوان ها و عضلات است. استخوان ها از طریق گروهی از لیگامنت ها در محلی به نام مفصل به یکدیگر متصل شده اند. ستون مهره ها از نظر تمرینات پلایومتریک، ساختاری را تشکیل می دهند که باعث ثبات و پایداری بدن می شودف وزن بدن را نگه می دارد و مهم تر آنکه به مشابه یک ضربه برای کاستن از شدت ضربه در تمام جهش ها و پرش ها عمل می کند. هنگامی که نیروی پاها بدن را به سمت هوا پرتاب می کند، این نیرو باید بر نیروی لختی بدن و کشش نیروی جاذبه غالب شود. فقط تمرینات توانی و قدرتی می تواند نیروی ورزشکار را برای غلبه بر نیروی کشش جاذبه افزایش و به او امکان دهد پرش بلندتری داشته باشد. میزان خم شدن بدن، در لحظه خم شدن مفاصل، به میزان توان پاها بستگی دارد. هر اندازه بدن بیشتر از ناحیه مفاصل خم شود، عضلات در حال کشیدگی قرار گیرد و فاصله بیشتری را برای شتاب گیری از مرحله شروع حرکت تا رسیدن به نقطه اوج پرش در اختیار عضلات باشد. برای نتیجه گیری بهتر می توان گفت جمع شدن بدن باید متناسب با توان پاها باشد. اگر خم شدن بیش از حد باشد، باز شدن یا مرحله کوتاه شدن به آهستگی انجام می شود و در نتیجه پرش کوتاه خواهد بود (بومیا، 1384).

برای جدا شدن کل توده بدن ورزشکار از زمین، نیروی زیادی لازم است. بدن برای کنده شدن از زمین باید سریعا جمع شود و دست ها و پاها نیز به سرعت باز شوند. تمرینات پلایومتریک برای بدست آوردن توان که از اجزای لازم حرکت است به این عملکرد سریع بدن متکی است. از نظر مکانیکی، وقتی پای پرش به زمین زده می شود، ورزشکار باید مرکز ثقل بدن را پایین بیاورد که این عمل باعث ایجاد سرعت رو به پایین خواهد شد. این مرحله انتقال، بخشی مهم در هر نوع فعالیت پرشی است زیرا در این زمان ورزشکار برای پرش در جهتی متفاوت آماده می شود. طولانی بودن مرحله انتقال که به مرحله ضربه گیری نیز موسوم است، موجب اتلاف و کاهش نیرو می شود. نمونه ای از این اتلاف نیرو را گاهی اوقات در ورزشکاران رشته پرش طول مشاهده می کنیم زیرا پای پرش خود را به صورت مناسب و درست به زمین نمی زنند. این اشتباه منجر به کاهش مولفه های عمودی و افقی سرعت می شود. هنگام انجام پرش، ورزشکار باید مرحله انتقال را هرچه سریعتر و کوتاه تر انجام دهد. با کوتاه شدن این مرحله، عضله انقباض درون گرای قوی تری را در پی کشیدگی هنگام انقباض بون گرا (مرحله انتقال) خواهد داشت. چنین عملکردی با بازیابی و به کارگیری تمام انرژی ذخیره شده در بخش های قابل ارتجاع عضلات هنگام انجام هر فعالیت کششی امکان پذیر است. اگر ورزشکار بخواهد زمان مرحله انتقال را کاهش دهد، نیروی متوسط بیشتری لازم دارد و در صورتی که نتواند این نیرو را تولید کند، مرحله انتقال طولانی تر و کم بازده تر می شود و در نتیجه آن، انقباض درون گرای ضعیف تری نیز ایجاد می شود و سرعت افقی کاهش می یابد (بومیا، 1384).

 

2-2-4. فیزیولوژی تمرینات پلایومتریک

اساس حرکت پلایومتریک بر انقباض بازتابی تارهای عضلانی استوار است که ناشی از اعمال فشار سریع بر همین تارهاست. از نظر فیزیولوژیکی، هنگامی که میزان کشش بیش از حد باشد و احتمال پارگی تارهای عضله وجود داشته باشد، گیرنده های کشش باعث می شوند تا کشش های عصب عمقی به طناب نخاع ارسال و سپس از طریق عملکرد بازتابی در گیرنده های کشش دریافت شوند. از طریق این عملکرد بازتابی، یک فرآیند مهار کننده به کار گرفته می شود که از کشش بیشتر تارهای عضلانی جلوگیری می کند و مهم تر آنکه موجب یک انقباض عضلانی قوی در تمرینات پلایومتریک می شود. از نظر آناتومیکی، ساختار دوک های عضلانی چگونگی عملکرد گیرنده های مکانیکی را در حرکات پلایومتریک آشکار می سازد. هر دوک عضلانی از چندین تار عضلانی تخصص یافته تشکیل شده است که اصطلاحا به تارهای درون دوکی موسوم اند. تارهای درون دوکی قابلیت انقباض ندارند زیرا فاقد پروتئین های انقباضی آکتین و میوزین هستند.