بررسی مقایسه‌ای تدریس اثربخش از دیدگاه معلمان و دانش آموزان مقطع متوسطه شهر ایلام

بررسی مقایسه‌ای تدریس اثربخش از دیدگاه معلمان و دانش¬آموزان مقطع متوسطه شهر ایلام

فایل بصورت ورد

تعداد صفحات: 150

در زیر بخش هایی از فایل دانلودی را مشاهده میفرمایید:

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چكيده 1


فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 3

1-2 - بيان مسأله. 5

1-3 - اهمیت و ضرورت تحقیق.. 7

1-4- اهداف تحقیق.. 10

1-4-1- هدف کلی.. 10

1-4-2- اهداف فرعی تحقيق.. 10

1-5- سؤالات تحقیق.. 11

1-6- تعريف واژه‏ها و اصطلاحات... 11

1-6-1-تعاریف مفهومی.. 11

1-6-2- تعاریف عملیاتی.. 12


فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه. 14

2-2- تعریف اثربخشی.. 15

2-3- روش‌های تفکر در تدریس اثربخش... 16

2-4- تعاریف تدریس... 17

2-5- تدریس به‌عنوان یک علم. 18

2-6- تدریس چگونه فعالیتی است؟. 19

2-7- ویژگی‌های تدریس مؤثر. 20

2-8- استفاده از روش‌های تدریس خلاق.. 21

2-9- ویژگی‌های معلم. 21

2-10- تدریس، به‌عنوان یک هنر. 22

2-11- آیزنر تدریس را به چهار دلیل، واجد خصیصه هنری دانسته است... 23

2-12- نقل ‌قول جالبی از لئوتولستوی در وصف بهترین معلم. 25

2-13- روش‌هاي نوين تدريس... 25

2-13-1- تعريف روش... 25

2-14-تقسیم‌بندی روش تدريس... 26

2-15- روش‌های نوين تدريس... 28

2-15-1- روش كنفرانس (گــــرد هم‌آیی) 28

2-15-2- روش شاگرد ـ استادي.. 28

2-15-3- روش چند حسـي (مختلط) 28

2-15-4- روش حل مسئلـه. 29

2-15-5- روش پروژه‌ای.. 29

2-15-6- شيوه سخنراني.. 30

2-15-7- شيوه بازگویی.. 31

2-15-8 - شيوه پرسش و پاسخ.. 31

2-15-9- شيوه تمريني.. 31

2-15-10- شيوه بحثي.. 32

2-15-11- شيوه نمايشي.. 32

2-15-12- شيـوه آزمايشـي (روش اجرا كردن يا يادگيري به‌وسیله عمل) 32

2-15-13- شيوه گردش علمي.. 33

2-15-14- استفاده از منابع ديداري و شنيداري 33

2-15-15- الگوي كاوشگري به شيوه حقوقي.. 33

2-15-16- الگوي آموختن كنترل خود. 34

2-15-17- الگوي ايفاي نقش... 34

2-16- روش كارگاهي.. 35

2-16-1- سمينار. 35

2-16-2- كنفرانس... 35

2-16-3- سمپوزيوم. 35

2-17- روش تدريس كارگاهي.. 35

2-17-1- مرحله ارائه درس کوتاه 35

2-17-2- مرحله فعاليت و كار. 35

2-17-3- مرحله مشاركت: 36

2-17-3-1- مرحله درسي كوتاه و فشرده 36

2-17-3-2- مرحله فعاليت گروهي و انجام وظايف انفرادي.. 36

2-17-3-3- مرحله مشاركت و جمع‌بندی.. 37

2-18- الگوي دريافت مفهوم. 37

2-19- الگوي تفكر استقرايي.. 38

2-19-1- مراحل تدريس الگوي تفكر استقرايي عبارت‌اند از. 38

2-20- الگوي آموزش كاوشگري.. 38

2-20-1- مراحل تدريس این الگو عبارت است از. 38

2-21- الگوي پيش سازمان دهنـــده 39

2-21-1- مراحل پيش سازمان دهنده: 39

2-22- الگوي يادسپاري.. 39

2-22-1- مراحل تدريس اين الگو عبارت است از. 39

2-23- الگوي رشد عقلي.. 40

2-23-1- مـراحل تدريس این الگو عبارت‌اند از. 40

2-24- الگوي كاوشگري علمي.. 40

2-24-1- مـراحل اين الگو عبارت‌اند از. 40

2-25- الگوي تدريس غیرمستقیم. 41

2-25-1- مراحل تدريس اين الگو عبارت‌اند از. 41

2-26- الگوي بدايع پردازي (افزايش تفكر خلاق) 41

2-26-1- مراحل تدريس این الگو عبارتنداز. 42

2-27- الگوي آگاهي يابي.. 42

2-27-1- مـراحل اين الگو عبارت‌اند از. 42

2-28- الگوي ديدار در كلاس درس... 43

2-28-1- مــــراحل این الگو عبارت‌اند از. 43

2-29- الگوي پژوهش گروهي (تفحص گروهي) 43

2-30- الگوي آموزش آزمايشگاهي.. 44

2-31- الگوي كاوشگري علوم اجتماعي.. 44

2-32- الگوي يادگيري در حد تسلط آموزش مستقيـــم. 44

2-32-1- (نظريه اجتماعي يادگيري) 44

2-33- الگوي آموزش براي رشد مفهوم و مهارت... 45

2-33-1- اين الگو معمولاً به دو صورت زير است: 45

2-34-روش ایفای نقش... 45

2-35-تعریف آموزش... 46

2-36- ادغام روش‌ها، بهترین الگوی آموزش... 47

2-36-1- گفت‌وگوی درونی.. 47

2-36-2- گفت‌وگو با دیگر دانش آموزان. 47

2-36-3- مشاهده 47

2-36-4- تجربه عملی.. 47

2-36-5- استفاده از الگوی تجربه و گفت‌وگو. 47

2-37- توسعه روش‌های تدریس... 48

2-38- یادگیری استدلالی.. 48

2-39- تعریف یادگیری.. 50

2-39-1- یادگیری چیست؟. 50

2-40- انواع یادگیری.. 52

2-41- تعریف ارزشیابی.. 52

2-41-1- اهمیت ارزشیابی معلم. 52

2-41-2- مهم‌ترین اهداف ارزشیابی معلم. 53

2-41-3- تعریف ارزشیابی معلم. 53

2-41-4- روش‌های ارزشیابی معلم. 53

2-42- ارزشیابی.. 66

2-42-1- انواع ارزشیابی.. 66

2-43- پیشینه‌ی تحقیق: 67

2-43-1- پیشینه خارجی.. 67

2-43-2- پیشینه داخلی.. 69


فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه. 73

3-2- روش‌ تحقیق.. 73

3-3- روش کار. 74

3-4- جامعه آماري.. 75

3-5- روش نمونه‌گیری.. 75

3-6- ابزار گردآوری داده‌ها 76

3-7- روایی پایایی ابزار. 77

3-8-متغیرهای پژوهش... 77

3-9- تعریف متغیرهای تحقیق.. 78

3-10- روش‌ها و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‏ها 79


فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها (یافته‌ها)

4-1- مقدمه. 81

4-2- تجزیه و تحلیل ویژگی‌های پاسخ‌گویان. 81

4-3-تجزیه و تحلیل نظرات معلمان: 88

4-3-1- معلمان اثربخشی تدریس خود را چگونه ارزیابی می‌کنند؟. 88

4-4- تجزیه و تحلیل نظرات دانش آموزان: 88

4-4-1- دانش آموزان اثربخشی تدریس معلمان خود را چگونه ارزیابی می‌کنند؟. 88

4-5- نتایج مقایسه گروه ها 89

4-5-1- چه تفاوتی بین میزان اثربخشی تدریس معلمان از دیدگاه آنان و دانش آموزان وجود دارد؟. 89

4-5-1-1- هوشمندی.. 89

4-5-1-2- پاسخ‌دهی.. 90

4-5-1-3- انگیزه 91

4-5-1-4- تعهد برای تدریس... 92

4-5-1-5-مکالمه مؤثر. 93

4-5-1-6- نگرانی برای پیشرفت... 94

4-5-1-7- کمک هدفمند. 95

4-5-1-8. آموزش غیررسمی.. 96


فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه. 98

5-2- یافته‌ها 99

5-2-1-نتایج حاصل از پاسخ به سؤال نخست تحقیق «معلمان اثربخشی تدریس خود را چگونه ارزیابی می‌کنند؟» 99

5-2-2- نتایج حاصل از پاسخ به سؤال دوم تحقیق «دانش آموزان اثربخشی تدریس خود را چگونه ارزیابی می‌کنند؟» 100

5-2-3- نتایج حاصل از پاسخ به سؤال سوم تحقیق «چه تفاوتی میان میزان اثربخشی تدریس معلمان از دیدگاه آنان و دانش‌آموزان وجود دارد؟» 102

5-3- بحث و نتیجه‌گیری.. 104

5-4- پیشنهاد‌ها تحقیق.. 107

5-4-1- پیشنهاد برای سازمان‌های آموزشی.. 107

5-4-2. پیشنهاد برای پژوهش‌های آینده 107

5-5. مشکلات و محدودیت‌های تحقیق.. 107

منابع و مأخذ. 108

پیوست ها 118

چكيده انگليسي.. 138



فهرست جدول‌ها

عنوان صفحه

جدول (3- 1) حجم جامعه آماری.. 75

جدول (3-2) منابع سؤالات پرسشنامه پژوهش... 76

جدول (4-1). توزیع معلمان نمونه آماری براساس جنسیت... 82

جدول (4-2). توزیع دانش آموزان نمونه آماری براساس جنسیت... 83

جدول (4-3). توزیع دانش آموزان نمونه آماری براساس رشته تحصیلی.. 84

جدول (4-4). توزیع معلمان نمونه آماری براساس سن.. 85

جدول (4-5). توزیع معلمان نمونه آماری براساس رشته تدریس... 86

جدول (4-6). توزیع معلمان نمونه آماری براساس سطح تحصیلات... 87

جدول (4-7). میانگین نظرات معلمان نمونه آماری.. 88

جدول (4-8). میانگین نظرات دانش آموزان نمونه آماری.. 88

جدول (4-9). مقایسه میانگین میزان هوشمندی از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 89

جدول (4- 10). مقایسه میانگین میزان پاسخ‌دهی از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 90

جدول (4-11). مقایسه میانگین میزان انگیزه از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 91

جدول (4-12). مقایسه میانگین میزان تعهد برای تدریس از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 92

جدول (4-13). مقایسه میانگین میزان مکالمه مؤثر از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 93

جدول (4- 14). مقایسه میانگین میزان نگرانی برای پیشرفت دانش آموزان از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 94

جدول (4-15). مقایسه میانگین میزان کمک هدفمند از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 95

جدول (4-16). مقایسه میانگین میزان آموزش غیررسمی از دیدگاه معلمان و دانش آموزان. 96




فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار (4-1). توزیع افراد نمونه آماری (معلمان) براساس جنسیت... 82

نمودار (4-2). توزیع افراد نمونه آماری (دانش آموزان) براساس جنسیت... 83

نمودار (4-3). توزیع دانش آموزان نمونه آماری براساس رشته تحصیلی.. 84

نمودار (4-4). توزیع معلمان نمونه آماری براساس سن.. 85

نمودار (4-5). توزیع معلمان نمونه آماری براساس رشته تدریس... 86

نمودار (4-6). توزیع معلمان نمونه آماری براساس سطح تحصیلات... 87


چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی مقایسه‌ای تدریس اثربخش از دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان پایه سوم مقطع متوسطه شهر ایلام اجرا گردید. این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و از نوع روش کار توصیفی و مشاهده‌ای است که ویژگی‌های یک معلم اثربخش از دیدگاه خود معلمان و دانش‌آموزان را موردبررسی و مقایسه قرار دهد. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانش‌آموزان و معلمان پایه سوم دبیرستان‌های شهر ایلام که در سال تحصیلی 94-93 مشغول به تحصیل بودند. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده برای به دست آوردن حجم نمونه آماری استفاده گردید. جامعه آماری 30 دبیرستان بود که با توجه به‌تناسب پراکندگی دبیرستان‌ها در مناطق مختلف شهر 10 دبیرستان به‌صورت تصادفی انتخاب شد سپس از هر دبیرستان به‌تناسب رشته تحصیلی دانش‌آموزان (علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی فیزیک) 1 کلاس کلاً 25 کلاس انتخاب گردید؛ بنابراین تعداد کل افراد نمونه آماری 545 نفر که از این تعداد 109 نفر معلم و 436 نفر دانش‌آموز بودند. ابزار گرد‌‌‌آوری این پژوهش پرسشنامه استاندارد شده‌ای بود که روایی آن 78/0 و پایایی آن87/0 گزارش‌شده است. در این پژوهش افراد نمونه آماری خواسته شد نظرات خود را در خصوص اثربخشی تدریس معلمان در حیطه‌های: هوشمندی، پاسخ‌دهی، انگیزه، تعهد برای تدریس، مکالمه مؤثر، نگرانی برای پیشرفت، کمک هدفمند، آموزش غیررسمی در قالب طیف 5 ارزشی لیکرت از خیلی ضعیف تا خیلی خوب اظهار نمایند. داده‌های تحقیق با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی و استنباطی آزمون t مستقل و با استفاده از نرم‌افزارspss مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که از دیدگاه هر دو گروه (معلمان و دانش‌آموزان) اثربخشی تدریس معلمان در حد بالای ارزیابی گردید است. معلمان با میانگین 39/4 از کل 5 نمره که قریب 88 درصد و همچنین دانش آموزان با میانگین 17/3 از کل 5 نمره که قریب 63 درصد از اثربخشی کامل را کسب نموده‌اند. با توجه به یافته‌های تحقیق چنین به نظر می‌رسد که بین دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان در ابعاد (هشتگانه): هوشمندی، پاسخ‌دهی، انگیزه، تعهد برای تدریس، مکالمه مؤثر، نگرانی برای پیشرفت، کمک هدفمند و آموزش غیررسمی تفاوت معنی‌داری وجود دارد. اختلاف میانگین بیانگر آن است که میزان مقیاس‌های فوق در معلمان از دیدگاه دانش‌آموزان کمتر از دیدگاه معلمان نسبت به خود است.

کلمات کلیدی: معلم، دانش‌آموزان، تدریس، اثربخشی، یادگیری.


فصل اول

کلیات تحقیق


1-1- مقدمه:

نظام‌های آموزشی و فعالیت‌های حاکم بر آن، با توجه به پیشرفت جوامع، همواره دستخوش تغییر و تحول است و تحول آموزشی، خود معلول تحول اجتماعی و تحول علوم و فنّاوری است؛ زیرا در یک جامعه ساده، نیازها ساده و روش ارضای نیازها ساده است. در چنین جوامعی دایره آموختنی‌ها گاهی چنان محدودند که اگر کسی ادعا کند و بگوید: «هر آنچه آموختنی بود فراگرفتم» حرفی به‌گزاف نگفته است ولی در جوامع پیچیده و پیشرفته سرعت تحول نظام‌های آموزشی آن‌چنان سریع است که هرچند سال یک‌بار، در ساختار نظام آموزشی دگرگونی کلی ایجاد می‌شود و این تحول به حدی است که گاهی کسانی سخن از جامعه بی مدرسه به میان می‌آورند. به همین دلیل در دنیای امروز با توجه به پیشرفت سریع علوم و فنّاوری، نه می‌توان به تمام دانش موجود دست‌یافت و نه می‌توان هر شخصی را با هر خصوصیتی به کار تدریس و معلمی وا‌داشت. (شعبانی 1386، 7-2). وی معتقد است که در دنیای پیچیده هیچ‌کس بی‌نیاز از تعلیم و تربیت نیست امروزه فعالیت در مدرسه و آموختن خود بخش عظیمی از زندگی انسان‌ها شده است دیگر نمی‌توان با طرز تلقی گذشته به شاگرد و تربیت او نگریست.

(کلاه دوزی 1386)، رسالت تعلیم و تربیت، پرورش انسانی پویا و پرسشگر است که می‌خواهد از قیدهای بی‌شمار و گوناگون درون و بیرون خود رها گردد، راه تکامل همه‌جانبه خود را هموار سازد و به رموز موقعیت فردی و اجتماعی خود و دنیای متغیری که در آن زندگی می‌کند تا آنجا که ممکن است دست یابد (به نقل از ملکوتی 1388، 184).

در طی چند دهه گذشته در کشور ما برای کارآمدتر کردن نظام تعلیم و تربیت شاهد تجلی اراده‌ای راسخ برای تغییرات بنیادین و زیر بنایی چه به لحاظ ساختاری و چه به لحاظ محتوا بوده است. اگریک نظام آموزشی را شامل مجموعه برنامه‌ها، روش‌ها و مواد فراهم آورده شده برای دستیابی به اهداف مشخص آموزشی بدانیم کلاس درس تنها جایی است که تمام برنامه ریزیهای آموزشی و درسی و تمام تمهیدات ازنظر تأمین مالی، فیزیکی و انسانی منجر به ایجاد شرایط خاصی می‌شود که فراگیران تحت تأثیر این شرایط موفق به کسب دانش‌ها و مهارت‌های موردنظر می‌گردند (شریعتی و دادگری 1386، 15). همچنین او مدعی است یکی از راه‌های مفید برای نیل به اهداف آموزشی و درسی، فرایند تدریس است که به دلیل اهمیت آن در آموزش بسیار موردتوجه مربیان است. تدریس بخشی از آموزش است و همچون آموزش یک سلسله فعالیت‌های منظم، هدف‌دار و از پیش طراحی‌شده را دربرمی‌گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری از سوی معلم است، تدریس از موضوعاتی است که دارای بیشترین ادبیات در حوزه تعلیم و تربیت است و عبارت است از: تعامل یا رفتار متقابل مربی و فراگیر براساس طرح منظم و هدف‌دار معلم، برای ایجاد تغییر در رفتار فراگیر. مفهوم تدریس به آن قسمت از فعالیت‌های آموزشی که با حضور معلم در کلاس درس اتفاق می‌افتد اطلاق می‌شود (شریعتی و دادگری 1386، 15).




1-2 - بيان مسأله

ارزیابی اثربخشی تدریس معلمان با استفاده از استراتژی‌های ارزیابی معتبر و پایا یکی از مهم‌ترین عوامل در جهت بهسازی معلم تلقی می‌شود (ساموئل باندل و جیمز اولیوو اتایو 2014). در ادبیات مدیریت آموزشی مطالعات زیادی در خصوص ارزیابی و اندازه‌گیری اثربخشی تدریس و سازه‌های مرتبط صورت گرفته است (فیتزپاتریک 2004؛ برک 2005؛ سال سالی 2005؛ روس و بروس 2007؛ باری 2010؛ ماجا 2012؛ اولیوواتایو 2013).

در طی بیست سال گذشته یک حرکت جهانی از سوی پژوهشگران، متصدیان و سیاست‌گذاران برای مطالعه عوامل مؤثر در کارآمدتر کردن نظام‌های آموزشی شروع‌شده است (دانیل دی ورینالدز دی 2011). کمیته آموزش و یادگیری سنات در دانشگاه بورک تدریس اثربخش را به‌عنوان هر فعالیتی تعریف می‌کند که بتواند تجربه یادگیری مفید و سازنده را برای دانش‌آموزان ایجاد کند و موجب انگیزش آنان در جهت رشدشان گردد (ساموئل باندل و جیمز اولیوواتایو 2014، 174).

- Samuel, Oye, Bandele, and James, Ayodele, Oluwatayo

- Fitzpatrick, J

- Beck

- Salsali

- Ross, J. A. & Bruce,

- Barry

- Maja

- Oluwatayo

- Daniel D. Reynolds D

- Scotl